Hormony tarczycy to kluczowe substancje produkowane przez gruczoł tarczowy, które odgrywają fundamentalną rolę w regulacji metabolizmu organizmu. Główne hormony tarczycy to tyroksyna (T4) i trijodotyronina (T3), które kontrolują tempo procesów metabolicznych, wzrost i rozwój tkanek oraz funkcjonowanie układu nerwowego i sercowo-naczyniowego.
Niedoczynność tarczycy charakteryzuje się spowolnionym metabolizmem i objawami takimi jak zmęczenie, przyrost masy ciała, suchość skóry, wypadanie włosów, zaparcia oraz obniżony nastrój. Nadczynność tarczycy z kolei prowadzi do przyspieszenia metabolizmu, powodując utratę masy ciała, nerwowość, drżenia, kołatania serca, nadmierne pocenie się i bezsenność.
W polskich aptekach dostępne są następujące preparaty hormonów tarczycy:
Preparaty hormonów tarczycy stosuje się w leczeniu niedoczynności tarczycy, wola, niektórych nowotworów tarczycy oraz jako terapię supresyjną po operacjach tarczycy. Przeciwwskazania obejmują nieleczoną nadczynność tarczycy, ostry zawał mięśnia sercowego oraz nieleczoną niewydolność nadnerczy.
Dawkowanie hormonów tarczycy jest ściśle indywidualne i wymaga regularnego monitorowania poziomu TSH, T3 i T4 we krwi. Leczenie rozpoczyna się od małych dawek, stopniowo je zwiększając pod kontrolą lekarza. Szczególną ostrożność należy zachować u osób starszych i z chorobami serca. Preparaty należy przyjmować rano na czczo, minimum 30 minut przed posiłkiem, co zapewnia optymalną absorpcję.
Estrogeny i progestageny to podstawowe żeńskie hormony płciowe odpowiedzialne za regulację cyklu menstruacyjnego, rozwój cech płciowych oraz utrzymanie zdrowia reprodukcyjnego. Estrogeny wpływają na rozwój narządów płciowych, gęstość kości i funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, natomiast progestageny przygotowują macicę do ewentualnej ciąży i regulują miesiączkę.
Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) jest skuteczną metodą łagodzenia objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca, pocenie się, suchość pochwy, zaburzenia snu i wahania nastroju. HTZ pomaga również w zapobieganiu osteoporozie i może korzystnie wpływać na układ sercowo-naczyniowy przy właściwym doborze i czasie rozpoczęcia terapii.
W polskich aptekach dostępne są nowoczesne preparaty HTZ:
HTZ skutecznie zmniejsza objawy menopauzy i chroni przed osteoporozą, jednak wiąże się z niewielkim wzrostem ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej i raka piersi przy długotrwałym stosowaniu. Decyzja o rozpoczęciu HTZ powinna być podejmowana indywidualnie po dokładnej analizie korzyści i ryzyka.
Oprócz tabletek dostępne są plastry przezskórne, żele estrogenowe oraz preparaty dopochwowe. Plastry zapewniają stałe uwalnianie hormonu, żele pozwalają na elastyczne dawkowanie, a preparaty dopochwowe skutecznie leczą miejscowe objawy atrofii urogenitalnej bez znaczącej absorpcji ogólnoustrojowej.
Insulina jest niezbędnym hormonem regulującym poziom glukozy we krwi. W aptekach dostępne są różne rodzaje insuliny różniące się czasem działania i profilem farmakokinetykiem. Insuliny szybkodziałające rozpoczynają działanie w ciągu 10-15 minut po podaniu, osiągając maksimum skuteczności po 1-2 godzinach. Insuliny długodziałające zapewniają równomierne uwalnianie hormonu przez 12-24 godziny.
Do najczęściej przepisywanych preparatów należą Humalog i NovoRapid - insuliny szybkodziałające idealne do posiłków. Lantus i Levemir to insuliny długodziałające stosowane jako terapia bazowa. Każdy z tych preparatów ma specyficzne właściwości i wskazania do stosowania zgodnie z zaleceniami diabetologa.
W leczeniu cukrzycy typu 2 kluczową rolę odgrywają także leki doustne. Metformina stanowi podstawę terapii, zmniejszając wytwarzanie glukozy przez wątrobę i poprawiając wrażliwość tkanek na insulinę. Gliklazyd należy do grupy pochodnych sulfonylurea, stymulując wydzielanie insuliny przez trzustkę.
Nowoczesne systemy podawania leków, takie jak peny insulinowe i pompy insulinowe, znacznie ułatwiają codzienne zarządzanie cukrzycą. Oferują one precyzyjne dawkowanie i większą wygodę stosowania dla pacjentów.
Kortykosteroidy to grupa leków naśladujących działanie naturalnych hormonów kory nadnerczy - kortyzolu i aldosteronu. Dzielą się na naturalne hormony oraz syntetyczne analogi o zmodyfikowanej strukturze chemicznej zapewniającej lepsze właściwości farmakologiczne i dłuższe działanie.
Kortykosteroidy wykazują silne działanie przeciwzapalne, immunosupresyjne i przeciwalergiczne. Są niezbędne w leczeniu chorób autoimmunologicznych jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy czy zapalenie jelit. Stosuje się je również w astmie oskrzelowej, chorobach skóry i niektórych nowotworach hematologicznych.
W polskich aptekach dostępne są preparaty takie jak Encorton (prednizolon), Medrol (metyloprednizolon), Hydrocortison oraz Dexamethasone. Różnią się one siłą działania, czasem półtrwania i wpływem na równowagę wodno-elektrolitową organizmu.
Nagłe odstawienie kortykosteroidów po długotrwałym stosowaniu może prowadzić do niewydolności nadnerczy. Dlatego konieczne jest stopniowe zmniejszanie dawek pod kontrolą lekarza, pozwalając na odbudowę naturalnej produkcji kortyzolu przez organizm.
Hormon wzrostu (GH) odgrywa kluczową rolę w prawidłowym rozwoju organizmu. U dzieci odpowiada za wzrost liniowy, rozwój kości i mięśni, natomiast u dorosłych reguluje metabolizm, wspomaga regenerację tkanek oraz wpływa na skład ciała. Niedobór hormonu wzrostu może prowadzić do zaburzeń rozwoju u dzieci oraz problemów metabolicznych u dorosłych.
Terapia hormonem wzrostu jest stosowana w przypadkach udokumentowanego niedoboru GH, zespołu Turnera, przewlekłej niewydolności nerek u dzieci, oraz innych rzadkich schorzeń genetycznych. U dorosłych wskazaniem może być ciężki niedobór hormonu wzrostu potwierdzony badaniami laboratoryjnymi.
W Polsce dostępne są wysokiej jakości preparaty hormonu wzrostu, takie jak Genotropin i Norditropin. Te leki są wydawane wyłącznie na receptę lekarską i wymagają ścisłego nadzoru medycznego. Preparaty dostępne są w różnych dawkach i formach aplikacji dostosowanych do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Podczas terapii hormonem wzrostu konieczne jest regularne monitorowanie przez specjalistę endokrynologa, kontrola poziomu IGF-1, obserwacja tempa wzrostu u dzieci oraz ocena ewentualnych działań niepożądanych.
Melatonina jest naturalnym hormonem regulującym rytm dobowy organizmu. Suplementacja melatoniną może pomóc w problemach z zasypianiem, jet lagu oraz zaburzeniach rytmu snu i czuwania. W Polsce dostępne są preparaty melatoniny o różnych dawkach, które mogą wspomóc naturalny cykl snu.
DHEA (dehydroepiandrosteron) to naturalny hormon steroidowy, który z wiekiem ulega zmniejszeniu. Suplementy hormonalne obejmują również naturalne regulatory wspierające funkcjonowanie układu endokrynnego:
Wiele suplementów hormonalnych jest dostępnych bez recepty, jednak przed rozpoczęciem suplementacji zaleca się konsultację z farmaceutą lub lekarzem w celu doboru odpowiedniego preparatu i dawkowania.
